Jan Piotr Norblin. Sentymentalny reporter

9 września–11 grudnia 2022 r.

Pałac Pod Blachą

Z wykształcenia batalista, z zamiłowania rembrandtysta, z powołania dworsko-sielankowy dekorator. Uważany za ojca polskiego malarstwa rodzajowego i jednego z czołowych artystów epoki stanisławowskiej. Choć Jan Piotr Norblin był Francuzem, to właśnie nad Wisłą w pełni rozwinął skrzydła swojego talentu. Jego prace do dziś oczarowują wirtuozerią i lekkością kreski oraz pełnym wdzięku kolorytem. Stanowią przy tym cenne źródło wiedzy na temat wydarzeń politycznych i życia codziennego różnych warstw społecznych w Rzeczypospolitej drugiej połowy XVIII w.

Wystawa Jan Piotr Norblin. Sentymentalny reporter to pierwsza monograficzna prezentacja prac tego artysty w dziejach Zamku Królewskiego w Warszawie. Na pokaz składa się 125 dzieł sztuki ze zbiorów Zamku – oleje, gwasze, akwarele, rysunki kreślone tuszem i akwaforty. Znaczna część prezentowanej kolekcji to nabytki pozyskane drogą zakupu w latach 2018–2022 dzięki dofinansowaniu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Mecenasa Zamku - KGHM Polska Miedź S.A. Dopełnieniem wspaniałego zbioru są dzieła przekazane w tym roku w darze przez Fundację Zbiorów im. Ciechanowieckich. Wśród prezentowanych eksponatów znajdują się m.in. prace dotąd nieznane lub dotychczas uznawane za zaginione.

Jean-Pierre Norblin de la Gourdaine (1745-1830), znany później jako Jan Piotr, kształcił się w Paryżu pod okiem batalisty Francesco Casanovy oraz w Królewskiej Akademii Malarstwa i Rzeźby. Do Polski przybył w 1774 r. na zaproszenie Adama i Izabeli Czartoryskich. Początkowo zatrudniony jako nauczyciel rysunku książęcych dzieci szybko zyskał sławę jako nadworny dekorator i malarz arystokratycznej rodziny. W swojej twórczości nawiązywał m.in. do stylu rokokowego spod znaku Antoine’a Watteau. Z powodzeniem malował i rysował kompozycje fête galante – sielankowe sceny przedstawiające wytworne towarzystwo podczas plenerowych zabaw, odbywających się w otoczeniu bujnej roślinności sentymentalnych ogrodów. Twórczość Norblina zyskała uznanie króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Kilka jego prac trafiło do kolekcji monarchy. Artystę fascynowało codzienne życie polskiej ulicy. Z kronikarskim zacięciem ukazywał targi, kiermasze i zatłoczone karczmy. Na papierze z upodobaniem odtwarzał postaci wędrownych handlarzy, grajków, żebraków i naznaczone czasem, starcze fizjonomie. Jednym z głównych źródeł inspiracji była dla Norblina twórczość Rembrandta, co znalazło szczególne odzwierciedlenie w jego oeuvre graficznym. Artysta żywo interesował się burzliwym życiem politycznym naszego kraju. Zasłynął jako dokumentalista powstania kościuszkowskiego i wydarzeń związanych z uchwaleniem Konstytucji 3 maja. Jego dzieła należą do najcenniejszych źródeł ikonograficznych epoki kryzysu, odrodzenia i upadku Rzeczypospolitej.

W 1804 r. Jan Piotr Norblin powrócił do Francji, gdzie mieszkał już do śmierci, nadal jednak tworzył dzieła inspirowane swoim trzydziestoletnim pobytem w Polsce. Nadwiślański krajobraz artysta darzył wielkim sentymentem. Jego obie żony były Polkami. W Polsce urodziły i wychowały się jego dzieci, a sam Jan Piotr stał się protoplastą polsko-francuskiego rodu artystów. Jego najstarszy syn Aleksander był brązownikiem, Marcin wybitnym wiolonczelistą, a Sebastian uznanym we Francji malarzem klasycystycznym. Prawnuk Jana Piotra, Stefan Norblin zyskał sławę jako dekorator art déco. Wnuk Wincenty oraz prawnuk Ludwik założyli w Warszawie słynną wytwórnię wyrobów metalowych, która funkcjonowała w latach 1834–1939 – od 1882 r. na ulicy Żelaznej, zaś po upań­stwowieniu w 1947 r. – jako Walcownia Metali „Warszawa” – do 1981 r. Obecnie pod nazwą „Fabryka Norblina” działa zrewitalizowany, wielofunkcyjny kompleks z Muzeum Fabryki Norblina, które upamiętnia historię dawnych zakładów.

Kurator wystawy: Marta Zdańkowska, Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum

Wystawa dostępna bezpłatnie.

Wystawie towarzyszą:

• program edukacyjny
   
• książka Jan Piotr Norblin. Sentymentalny reporter, przygotowana przez zamkowe wydawnictwo Arx Regia.

​